Wereldnieuws de klas in

Hoe werkt de actuakring?

• Actualiteit in beeld brengen (artikelen meenemen door leerkrachten en leerlingen)
• Samen een actualiteit kiezen (waar mogelijk verbinden met ons thema en de sociaal-culturele praktijk)
• Je eigen mening/idee formuleren
• Bronnen verzamelen vanuit meerdere perspectieven
• Bronnen kiezen en zorgvuldig lezen (wie zegt wat?)
• Meningen uitbreiden, argumenten toevoegen
• Je eigen mening verfijnen
• Waar mogelijk een gezamenlijke mening vormen voor de opbouw van de sociaal-culturele praktijk (Pompert, 2024).

Mensenresten op het strand
De klas is op werkweek naar Texel geweest en het nieuws dat daar menselijke resten gevonden zijn maakt indruk. Ik presenteer artikelen uit de krant en teksten van het jeugdjournaal. Ik vertel iets over de inhoud en model hoe ik de teksten bevraag door mij hardop denkend af te vragen welk perspectief de schrijver inneemt.
Vervolgens snuffelen de leerlingen in de beschikbare teksten en kiezen een tekst waar zij zin in hebben. Na het leesmoment gaat de groep in gesprek. Het gesprek gaat over het precies lezen en blijven bij wat de schrijver te zeggen heeft, alvorens je je eigen mening geeft. Ook wordt duidelijk dat het belangrijk is je eigen mening te onderbouwen met feitelijke informatie uit de artikelen. Je eigen mening bijstellen hoort daar ook bij. Ook komt de groep erachter dat het belangrijk is enig idee te hebben over wie de auteur van het artikel is. Daarmee is het doel van deze actuakring binnen het bereik van de leerlingen gekomen:

• Bronnen leren selecteren, precies lezen en beoordelen.

Warmterecords sneuvelen
De volgende actuakring gaat over de maand oktober. In deze maand zijn er allerlei warmterecords gebroken. Iedereen leest hetzelfde artikel. We starten de leesrondes (meerdere lesmomenten) vanuit de vraag: “Wat denken we te gaan lezen?” Vanuit deze voorfase komen de eerste ideeën op tafel. We scannen de koppen en verkennen wie de schrijver van het artikel is. Ik begeleid een groep van zes kinderen waarvan ik denk dat ze mijn modelgedrag nodig hebben. De rest leest individueel, met tussenstops voor kleine groepsgesprekken. Hierin sta ik model in hoe ik een artikel lees: “Wij lezen hier in ons groepje net deze zin [...] Snappen jullie wat ze daarmee bedoelen? Wij weten het niet precies…” Ter afronding gaan we klassikaal in gesprek. We bespreken welke feitelijke informatie we hebben gevonden en wie deze informatie in de actualiteit brengt (de schrijver).
De kinderen geven hun mening over dit artikel. Eerst doen ze dit voor zichzelf op papier, dan delen ze in hun tafelgroep en tot slot inventariseren we wat de groep vindt. De kinderen zijn vrij eensgestemd en best wel geschokt van de historische lijn in het artikel. Een leerling zegt: “Het is toch raar dat er vroeger heel veel machines waren en er geen klimaatverandering was en nu gebruiken we veel minder machines en is er heel veel klimaatverandering”. Op dat moment vraag ik. “Klopt dit wel? Waar heb je deze informatie vandaan? Hoe zit het dan met de industriële revolutie?” Een andere leerling begint gelijk met het opzoeken van grafieken waarin je ziet dat de temperatuurstijging en de industriële revolutie wel degelijk met elkaar in verband staan. Wat leren we hieruit? “Het is belangrijk om de feiten goed te kennen voordat je je mening roept.” Deze ontdekking hebben we vastgelegd om onze themawand. En we hebben meerdere bronnen nodig vanuit verschillende perspectieven om de kwestie zo goed mogelijk te begrijpen.

We gaan leren om je mening te onderbouwen met feiten. Hoe zorg je ervoor dat je feiten uit een artikel haalt? Hoe zet je deze feiten in om je mening te onderbouwen? En hoe kun je de mening van anderen beter begrijpen? Hoe zorgen we voor diversiteit in onze bronnen? En weten we wie tegen ons praat als we lezen?

Puberteit en seksuele voorlichting
We starten tijdens het thema over de puberteit met een stelling: “Seksuele voorlichting moet verplicht worden op de basisschool”. De kinderen noteren hun mening. En ze onderbouwen hun mening met de kennis die ze al hebben. Hierna gaan we op zoek naar bronnen: Het jeugdjournaal, de NOS website en andere artikelen. Ik zet alle gevonden bronnen in classroom. Uit deze artikelen kunnen we feiten halen om onze mening te onderbouwen en/of aan te scherpen. Leerlingen kiezen welke artikelen ze willen lezen.

De kinderen gaan aan de slag en zijn zeer betrokken bij de teksten. Ik zie dat ze de noodzaak van een goed onderbouwde mening door beginnen te krijgen. Ook kunnen ze steeds beter aangeven hoe de schrijver denkt en op basis waarvan diegene zo denkt. Zo is er een leerling die een artikel leest over ‘Dokter Corry’, die verboden zou moeten worden. Het artikel komt uit de koker van de CU en wanneer de leerling ontdekt dat dit de Christenunie is, snapt hij beter waar deze mening op gebaseerd is. Ook ontdekt hij dat het artikel van 2013 is, best gedateerd dus.

Meningen worden verzameld en onderbouwd vanuit diverse perspectieven. De gesprekken hierover leiden tot aanscherpen en verfijnen van je persoonlijke mening, die uiteindelijk wordt omgevormd tot een groepsmening. We gebruiken deze werkwijze bij het nemen van beslissingen over onze sociaal-culturele praktijk. Wat gaan we opnemen over seksuele voorlichting in de basisschool in het curriculum en onderwijsbeleid van De Julianaschool? We delen onze groepsmening met directie en leerkrachten.

‘En nog steeds voeren we oorlog – Hoezo?!’
Bij dit thema verzamelen we artikelen over de oorlog tussen Oekraïne en Rusland en vullen dit aan met achtergrondkennis over eerdere oorlogen. We zetten ze in een padlet. Vervolgens gaan leerlingen elkaars artikelen lezen en beoordelen op hun waarde voor het gesprek. Als alle artikelen beoordeeld zijn hebben we een mooie selectie.
We willen weten hoe het zit met oorlogen door de tijd heen en sorteren alle artikelen. Ons doel is:
“Belangrijke jaartallen en gebeurtenissen noteren voor op onze tijdlijn om zicht te krijgen op de historie van oorlog voeren”. De taken worden verdeeld. Het ene groepje gaat artikelen over Oekraïne doorspitten, het andere groepje over Gaza. Er zijn ook artikelen waarvan we niet weten bij welke oorlog ze horen. Een groepje kinderen gaat zich hierover buigen. Ook hebben we de vragenwand geordend, welke vraag hoort bij welke oorlog? We zoeken nog artikelen over Afghanistan, want die missen we.

En steeds zijn er weer gesprekken nodig om tot een beter begrip te komen. Een jaar lang zijn wij bezig met onze actuakringen. De leerlingen hebben een enorme ontwikkeling doorgemaakt in het kritisch lezen en argumenteren. Dit zeggen ze er zelf over:

“De actuakring doen we al meer dan een half jaar. Aan het begin wist ik niet eens wat een actuakring was. In tussentijd heb ik heel veel geleerd. Zoals: Wat moet je opschrijven als je een artikel hebt gelezen? Met welke informatie kom ik terug in het gesprek over de actualiteit? Dan moet je dus echt de belangrijkste kenmerken uit de tekst pakken passend bij de leesvraag. Bijvoorbeeld: De actualiteit is ‘De oorlog in de Oekraïne. We lezen teksten om feitelijke informatie te kunnen delen met elkaar. In mijn tekst gaat het over een bomaanval op Kiev.Dan schrijf ik op welke feitelijke informatie ik lees en wie de schrijver is van dat artikel. Een journalist, een correspondent, een politicus,….. Want het maakt uit wie het geschreven heeft. Zo kunnen we vergelijken welke informatie in verschillende bronnen vergelijkbaar is.
Intussen heb ik ook geleerd hoe je een sterke mening moet vertellen in de klas. Wees niet
verlegen en alles is goed wat je zegt. Maar ik kan mijn mening nu meer vormen op basis van
hoe ik iets heb gelezen of van anderen heb gehoord in de actuakring”

“Zelf vind ik de actuakring super leerzaam en ook leuk ik heb er ook al veel van geleerd zoals
mensen beter leren begrijpen. Soms vind ik iets en na het lezen van al die artikelen en er over
praten is mijn mening toch veranderd.”

“In de actuakring leer je veel. Ik ben zelf vooral gegroeid in feiten leren gebruiken om een
argumenten te kunnen geven. Dat kan ik nu doen door argumenten voor en tegen te
verzamelen. En dat heb je nodig in een debat.”

“Ik heb met de actuakring geleerd hoe ik beter feiten uit teksten kan halen. Ik heb ook geleerd
dat als je feiten hebt deze je mening heel erg steunen omdat ik wat ik vind beter kan
onderbouwen´. Ik snap de mening van andere mensen ook beter en nu kan ik ook beter
snappen wat zij bedoelen met hun mening. Daar praten we veel over in de actuakring. Ik zou
ook nog willen beter worden in mijn mening beter uitleggen. Ik vind het nog lastig om mijn
argumenten een soort van logisch op te bouwen.”

Ik ben trots op hoe mijn groep heeft leren argumenteren en ontdekken hoe je artikelen in de media kan lezen vanuit het perspectief van de schrijver. Ik heb ontdekt dat ik alle taaldoelen (lezen, schrijven en gesprek) kan verbinden aan activiteiten rondom de actuakring. En ik geniet van het proces van meningen van anderen verkennen en gaan snappen. Samen met de kinderen ontdek ik waar ‘humaniteit’ en ‘verantwoord burgerschap’ over gaan. De wereld leren begrijpen om samen te kunnen leven.